Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın uzman ekipleri, Amerika Birleşik Devletleri’nin Los Angeles kentindeki J. Paul Getty Müzesi’nde sergilenen ve M.Ö. 530 yılına tarihlenen bir bronz sedirin Anadolu kökenli olduğunu kanıtlamıştır. Bu eşsiz tarihi eser, yapılan resmi işlemlerin ardından 19 Ekim 2023 tarihinde Türkiye’ye iade edilmiştir. Yaklaşık 2600 yıllık olan bu bronz sedir, bugün Türkiye’nin Kültür ve Turizm Bakanlığı İstanbul Bölge Müdürlüğü ekipleri tarafından teslim alınarak, ülkemize kazandırılmıştır.
Eserin geçmişi ile ilgili olarak, 1980 yılında Manisa’nın yakınlarında bir mezardan kaçak kazı yapılarak çıkarıldığı ve bu sürecin ardından kaçak yollarla yurt dışına çıkarıldığı bilinmektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı İstanbul Bölge Müdürlüğü’nün uzman ekipleri, iade edilen eserin bulunduğu kargoyu titizlikle açarak içindeki tarihi eseri koruma altına almıştır. Bu bronz sedirin üzerine yapılacak incelemelerin ardından, eserin müzelerde sergilenmesi planlanmaktadır.
Kültür ve Turizm Bakanlığı İstanbul Restorasyon ve Konservasyon Bölge Laboratuvarı’ndan uzman restoratör Deniz Nurcan, eserin iadesiyle ilgili olarak önemli bilgiler paylaştı. 1980’li yıllarda yurt dışına kaçırılan bu eser, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Getty Müzesi’nin ortaklaşa gerçekleştirdiği bir çalışma sonucunda geri kazanılmıştır. Getty Müzesi uzmanlarının açıklamalarına göre, bu tarihi eser M.Ö. 6. yüzyıla tarihlenmekte ve türünün nadir örneklerinden biri olarak kabul edilmektedir. Eserin özellikleri arasında “Kline” olarak bilinen bir oturma düzeneklerine sahip olduğu belirtilmektedir. Genellikle bu tür yapılar taş veya ahşap malzemeden üretilirken, bu özel eser tunç malzemeden yapılmıştır.
Bronz sedir, demir iskelet üzerine bakır ve bronz örgü ile desteklenmiştir. Döküm bronz ayaklarla tamamlanmış olan eserde, minderin desteklenmesi için bronzdan bir örgü bulunmakta ve ayrıca keten parçaları da eklenmiştir. Deniz Nurcan, eserin oturma alanı olarak kullanıldığını vurgulayarak, eser ile ilgili olarak Türk arkeologları ve Getty Müzesi uzmanlarının birlikte çalışarak kazı alanında elde edilen bronz ve ahşap örneklerin serin üzerindeki keten parçalarıyla eşleştirildiğini ve bu eşleştirmeye dayanarak eserin kültürel bir varlık olarak tanımlandığını belirmiştir.
Gelinen bu aşamada, Getty Müzesi uzmanlarının Türk ekibine detaylı bir rapor göndermiş olduğu ifade edilmiştir. Eser Türkiye’ye teslim alındıktan sonra belgeleme çalışmalarının yapılacağı, aynı zamanda eser üzerindeki kendi analizlerinin de gerçekleştirileceği belirtilmiştir. Eserin, ülke değiştirmesi dolayısıyla mevcut kondüsyonu ile karşılaştırılması yapılacak ve buna göre gerekli konservasyon yöntemleri uzmanlar tarafından belirlenecektir. Uzmanlar, eserin sergilenmesi için hazırlık sürecinin de en kısa zamanda tamamlanacağını ifade etmektedir.
Sonuç olarak, bu bronz sedirin Türkiye’ye iade edilmesi, ülkenin tarihi mirasının korunması ve gelecek nesillere aktarılması açısından önemli bir gelişmedir. Bu yöndeki adımlar, Türkiye’nin kültürel varlıklarını koruma çabalarına bir örnek teşkil ediyor.