0

BEĞENDİM

0

İzmir’in Orman Yangını Riski: Mekânsal Analiz ve Önlemler

Mevsim normallerinin üzerindeki sıcaklıkların etkili olduğu İzmir, günlerce orman yangınlarıyla mücadele etti. Yerleşim yerlerini de etkileyen bu yangınlar, İzmir için hâlâ ciddi bir risk oluşturmaktadır. “İzmir’de Orman Yangını Riskinin Mekânsal Analizi” raporunu hazırlayan İzmir Planlama Ajansı (İZPA), bu tehlikeye dikkat çekmiştir. Raporda, İzmir genelinde artan kuraklık, beşeri baskılar ve iklim değişikliğinin etkileriyle orman yangınlarının sıklığı ve etkisinin önemli ölçüde arttığı vurgulanmıştır.

Bunun yanı sıra, İzmir Planlama Ajansı tarafından il genelindeki orman yangını riskini mekânsal olarak haritalamak ve önleyici müdahale planlamalarına veri temelli katkı sağlamak amacıyla kapsamlı bir analiz gerçekleştirilmiştir. Yapılan bu çalışma, orman yangınlarıyla mücadele etmek için stratejik önlemler geliştirmek adına kritik bir rol oynamaktadır.

Kriterlerin Belirlenmesi

Son yıllarda, Çok Kriterli Karar Analizi (ÇKKA) yöntemleri, özellikle Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS), orman yangını risk değerlendirmelerinde Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile entegre bir biçimde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada, İzmir’e özgü mekânsal bir orman yangını risk modeli geliştirilmiş; AHS temelli karar destek yapısı, CBS ortamında uygulanmıştır.

Modelde kullanılan veriler, orman örtüsü, eğim, bakı, sıcaklık, nem, rüzgar gibi çevresel faktörlerin yanı sıra, yerleşim alanlarına ve tarım arazilerine yakınlık gibi insan etkili faktörler kapsamında değerlendirilmiştir. Her bir parametre, orman yangınına etkisi bakımından incelenip, literatürdeki önceki çalışmalar doğrultusunda ağırlıklandırılarak mekânsal analiz sürecine dahil edilmiştir.

Risklerin Analizi

Elde edilen veriler doğrultusunda nihai orman yangını risk haritası oluşturulmuş ve İzmir’in yüzölçümünün yaklaşık yüzde 43’ü orta risk, yüzde 33’ü yüksek risk, yüzde 7’si ise çok yüksek risk grubunda olduğu belirlenmiştir. Riskin yoğunlaştığı bölgeler genellikle kırsal-kentsel geçiş zonlarında, kızılçam ormanları bulunan, eğimli ve sıcak alanlar olarak kaydedilmiştir. Ayrıca, insan etkisinin yoğun olduğu tarım yapılan yerleşim alanları çevreleri de riskli bölgeler arasında yer almıştır.

Yangın Mücadelesinde Önemli Veriler

2025 yılında meydana gelen Mordoğan, Foça (Yeniköy), Gaziemir-Buca ve Seferihisar yangınlarına yönelik karşılaştırmalar neticesinde, bu yangınların büyük oranda modeldeki yüksek risk sınıfları ile örtüştüğü gözlemlenmiştir. Çalışma, İzmir özelinde orman yangını önleyici stratejilerin geliştirilmesi, erken uyarı sistemlerinin güçlendirilmesi ve müdahale kapasitesinin artırılması açısından yönlendirici bir karar destek aracı sunmayı amaçlamaktadır.

Yangın Riski Altındaki Yapıların Mekânsal Dağılımı

Yapılan çalışmalarda, yangın risk haritası temel alınarak, yangın üretme potansiyelinin oldukça yüksek olduğu bölgeler referans alınarak 250 metrelik bir tampon [buffer] alan tanımlanmıştır. Bu alanlar, yangının ilk etapta yayılabileceği bölgeler olduğundan “Etki Alanı” olarak tarif edilmiştir. Etki alanı içerisinde kalan yapılar; eğitim, sağlık gibi kritik altyapı unsurlarıyla birlikte CBS ortamında çakıştırılarak analiz edilmiştir.